Naar fort Ronduit
Naar begin

Kraanbrug (Fort Ronduit)


© text, illustrations: David Kips, 2010
Contact: d.kips@hccnet.nl

Naar fort Ronduit    Naar begin

Valid XHTML 1.1 Valide CSS!

Kraanbrug Fort Ronduit

De draaibare brugliggers in de vorm van een kraan vóór de restauratie
(Foto Henk Schaftenaar)


De brug uit 1878 over de fortgracht van het Ronduit (het fort ten noorden van de vesting Naarden) is een bijzonder type beweegbare brug, een zogenaamde kraanbrug. De brug heeft die naam omdat de draaibare brugliggers doen denken aan een wandkraan. Door verwaarlozing en het aanbrengen van een vast brugdek was de brug lange tijd niet meer beweegbaar. Na een uitvoerige restauratie in 2006 is de brug echter weer geheel in zijn oude glorie hersteld en kan hij weer worden opengedraaid.

Vooral voor de aanleg van de spoorwegen in het vochtige westen van ons land is de kraanbrug belangrijk geweest. Maar ook in de Verenigde Staten zijn ze gebruikt. Vrijwel alle kraanbruggen zijn sindsdien door andere typen vervangen en de kraanbrug is nu zeer zeldzaam. Deze brug bij het fort Ronduit is het oudste nog bestaande exemplaar van dit type brug in ons land. Andere kraanbruggen liggen bij het Werk aan de Diefdijk bij Leerdam en bij het fort Vuren.

De kraanbrug is een uitvinding van de Nederlandse spoorwegingenieur F.W.Conrad en is in de 19e eeuw vooral bij spoorwegen veel toegepast. Bij het openen worden de brugliggers tegen het brughoofd aangevouwen zodat de brug geen boven het wegdek uitstekende delen heeft. Daardoor was het brugtype ook voor militaire toepassingen interessant. Als verkeersbrug was de kraanbrug niet geschikt omdat de brugliggers bij het openen ten opzichte van elkaar bewegen en een vast brugdek daardoor onmogelijk is.


Kraanbrug bij station Delft rond 1868

Kraanbrug bij station Delft rond 1868
(Bron: Gemeentearchief Delft)


De brug bij het Ronduit bestaat uit vier kraanliggers, elk draaiende op een taats, een opzettoestel om de liggers op de brugpijler vast te zetten en een windwerk op het oostelijke landhoofd om de brug open en dicht te kunnen draaien. De door de brug overspande ruimte is circa 5,8 meter. Op de brug ligt een brugdek van wegneembare planken die op hun plaats werden gehouden door twee haaks op het brugdek liggende sluitribben. Dit dek van planken moet worden verwijderd om de brug open te kunnen draaien. Aan de noordelijke brugligger is een 49 cm breed voetgangerspad bevestigd. Het diende om ook na het verwijderen van het brugdek nog van de brugpijler op het landhoofd te kunnen komen.

In 2006 is de brug gerestaureerd. Er zijn plannen om de brug op de jaarlijkse monumentendag onder deskundige leiding open te draaien.

Bij de Utrechtse Poort aan de oostkant van de vesting en het voor die poort gelegen ravelijn zijn restanten te zien van de kraanbruggen uit 1877 die daar gelegen hebben.

Een uitvoeriger beschrijving van deze brug en het brugtype in:
David Kips, De Kraanbrug Bij Het Fort Ronduit Te Naarden. Zie ook: De Omroeper, Historisch Tijdschrift Voor Naarden, 1999-2 p.45 e.v.